ViaBoksa nie wyłączysz

Uruchamiany właśnie, pierwszy tego typu w Polsce, system elektronicznego poboru opłat drogowych został przygotowany przez posiadającego spore doświadczenia nie tylko w Europie operatora, jakim jest Kapsch. Niemniej, w związku z dość krótkim okresem przygotowań oraz kompleksowością systemu, powstaje pytanie, co może się dziać, jeśli na początku lipca system nie będzie funkcjonował sprawnie w 100 procentach.

- To pytanie raczej do ministerstwa albo GDDKiA. Bo jeśli chodzi o nas, to my mamy umowę i musimy uruchomić projekt. I jesteśmy do tego przygotowani. Przypomnę, że 1 lipca zmienia się prawo, bo kończy się dawny system winietowy i jedynym następcą jest system viaTOLL.

Gdyby jednak rozważać hipotetycznie jakieś problemy, to stwierdzam, że niezależnie od samego dobrego systemu mamy wiele różnych zabezpieczeń. Gdyby nawet "wysiadł" back office, czyli centrum dowodzenia informatycznego, to mamy drugie, zapasowe. Bramownice mają akumulatory pozwalające na pracę trzy godziny bez zasilania, a taki czas wystarczy, by zlokalizować problem i albo usunąć awarię, albo np. dowieźć agregat prądotwórczy.

Liczymy się z tym, że na przełomie czerwca i lipca będzie szczyt dystrybucji urządzeń viaBox i pod tym kątem zlokalizowaliśmy osiem magazynów w kraju, zaopatrujących sieć ponad 200 punktów dystrybucji. Dostawa urządzeń do punktu nie przekroczy czterech godzin.

Gdy rozmawiamy, w rękach przyszłych użytkowników znajduje się dopiero kilkadziesiąt tysięcy viaBoksów. A ile powinno ich być według państwa obliczeń?

- Liczbę polskich użytkowników szacujemy na ok. 230 tys., biorąc pod uwagę pierwszy etap wdrożenia systemu, czyli ten lipcowy. W sumie, dodając obcokrajowców oraz kolejne odcinki dróg, przewidujemy, że w systemie będzie ok. 460 tysięcy pojazdów.

I macie tyle przygotowanych urządzeń viaBox?

- Mamy ponad 300 tys. viaBoksów wyprodukowanych przez firmę Kapsch - i produkowane sa następne - choć w lecie będzie ich potrzebnych znacznie mniej. Nawiasem mówiąc, w oparciu o doświadczenia z Czech, wiemy, że naprawdę wpływy z opłat elektronicznych generuje mniej więcej jedna trzecia użytkowników posiadających urządzenia pokładowe, tzn. ci regularnie jeżdżący, reszta jeździ sporadycznie, ale oczywiście chcąc korzystać sieci płatnych dróg, musi posiadać urządzenia.

Poza pytaniem o liczbę bramownic i stan ich gotowości ważniejsze jest jeszcze to o Punkty Obsługi Klienta i Dystrybucji, bo tam załatwia się rejestrację do systemu.

- Działają 33 punkty obsługi na granicach państwa i w dużych miastach, które w zależności od potrzeb będą w tym gorącym okresie działać przez 24 godziny na dobę. Kończy się uruchamianie sieci 190 punktów dystrybucji na stacjach benzynowych, np. pierwsze w sieci BP działały już w połowie czerwca. To zadanie wykonuje dla nas podwykonawca, którym jest ZMPD.

Jaka jest różnica między tymi 30 punktami a tymi 190 na stacjach?

- W Punktach Obsługi Klienta można wszystko: podpisać umowę, odebrać urządzenia, doładować konto, złożyć reklamację, w razie potrzeby wymienić urządzenie, ale jest ich mniej, natomiast na stacjach ich pracownicy oddelegowani do obsługi viaTOLL mogą rejestrować użytkowników, wydawać viaBoksy, doładowywać konta lub pomagać w razie problemów technicznych lub awarii. Należy pamiętać, że w Punktach Dystrybucji (czyli tych zlokalizowanych na stacjach benzynowych) nie można założyć konta z płatnością odroczoną.

Zatem jeśli kierowca pojazdu pow. 3,5 tony jeszcze nie przygotował się do elektronicznego myta, co i gdzie powinien zrobić?

- Ma dwie możliwości: Powinien odwiedzić jedno z tych 33 biur i w oparciu o okazane dokumenty zarejestrować się w systemie. Każdy musi być zarejestrowany, niezależnie czy wybierze opcję płatności odroczonej, gdzie nota obciążeniowa jest wystawiana na koniec miesiąca, czy pre-paid, zaliczki wnoszonej np. w Punktach Dystrybucji. Tam otrzyma od razu viaBOX po wpłaceniu 120 zł kaucji. Drugą możliwością jest rejestracja za pośrednictwem wystawców kart flotowych. Jeśli ktoś decyduje się na skorzystanie z tej drogi, wszystkie formalności może załatwić bez wychodzenia z domu lub biura, wystarczy zebrać potrzebne dokumenty (lista jest na stronie internetowej) i wypełnić formularze, podpisać je i wysłać do wystawcy karty; viaBoksy zostaną dostarczone przesyłką kurierską w ciągu kilku dni. Docelowo większość firm wybierze zapewne system post-paid, czyli zbiorczo notami obciążeniowymi przesyłanymi raz w miesiącu. Tam jednak barierą może być gwarancja płatności, którą należy przedstawić przy zawieraniu umowy.

Jeśli ktoś, także z pośpiechu, zdecyduje się na system przedpłatowy?

- To musi na początek wpłacić 120 zł jako minimalne zasilenie konta. Konto można zasilać także przelewem (pamiętając o trzech dniach, które niekiedy może zająć procedura przelewu).

Załóżmy, że mam viaBox, wpłaciłem na stacji 120 zł na konto i po przejechaniu kilku bramek Box zaczyna przy kolejnych kilkakrotnie piszczeć albo wręcz cichnie.

- To oznacza, że konto wymaga zasilenia i trzeba odszukać przy płatnej drodze znak pokazujący, gdzie jest najbliższy Punkt Dystrybucji, zjechać tam na parking i dokonać kolejnej wpłaty. Gotówką albo kartą. Istnieje także możliwość zasilania konta za pośrednictwem Internetu za pomocą karty kredytowej, a wielu kierowców ma w pojazdach komputery.

Teraz bramownice, których mieliście mieć ponad 400, a w połowie czerwca było ich mniej.

- Są dwa rodzaje bramownic. Jedne służą do kontroli przejeżdżających pod nimi pojazdów, a inne do naliczania opłat. Cały czas trwają prace przy konstrukcji i uruchamianiu kolejnych bramownic, w czym niekiedy przeszkadza wydłużony okres załatwiania formalności z podłączeniem np. zasilania. Zwrócę jeszcze uwagę na fakt, iż użytkownicy mogą utożsamiać odcinek płatny z odcinkiem między dwoma bramownicami. A to dwie różne rzeczy. Najprościej mówiąc, mniej ważne, gdzie stoi bramownica, logika ich ustawienia zapewnia naliczenie i pobór opłaty za przejazd danym odcinkiem płatnym, zgodnie z ich faktyczną długością.

Za przejazd odcinkami płatnymi bez wniesienia opłaty grozi kara. Czy już od 1 lipca będą wymierzane te kary?

- To jest pytanie raczej do GITD, która odpowiada za kontrolę poboru opłat. Skoro jednak winiety już nie obowiązują, to inspektorzy mają obowiązek dbać o to, by przejazdy nie odbywały się bez dokonania opłaty elektronicznej.

Czy spodziewacie się, że niektórzy kierowcy będą próbowali manipulować przy viaBoksach i wyłączać je?

- viaBoksa nie da się wyłączyć! On działa zawsze, od momentu gdy zostanie przekazany użytkownikowi. Ma baterię na pięć lat. Nawet warto ostrzec tych, którzy np. odbiorą większą liczbę urządzeń i będą wieźli je do firmy, bo bramownice w związku z tym, że są aktywne od momentu rejestracji, będą zaliczały opłaty za wszystkie urządzenia . Lepiej skorzystać zatem z kanału hurtowego odbioru viaBoksów, czyli wystawców kart flotowych, lub - co zwłaszcza polecam - zarejestrować się przed startem systemu.

Skoro viaBoksa nie da się wyłączyć, to jak mają postępować ci, którzy na co dzień jeżdżą pojazdami solo, a tylko sporadycznie podpinają przyczepy, przez co zmieniają kategorię opłat?

- Na urządzeniu jest przycisk, którym można ustawić przejazd z przyczepą albo bez niej. Przy okazji ważna informacja dla użytkowników ciągników siodłowych: ponieważ stawki zależą od DMC pojazdu, jadący samym ciągnikiem siodłowym będą wnosili opłatę jak za jazdę ciągnikiem z naczepą.

Jesteśmy krajem tranzytowym, czy przewoźnicy zagraniczni rejestrują się w systemie viaTOLL?

- Oczywiście, w połowie czerwca najwięcej było zarejestrowanych Niemców i Litwinów.

Dziękuje za rozmowę.

Rozmawiał Aleksander Głuś